Nguồn gốc, ý nghĩa của tục cúng ông Công ông Táo
Vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm, nhiều gia đình sửa soạn mâm cơm cúng tiễn đưa ông Táo về trời. Chúng ta hãy cùng tìm hiểu nguồn gốc, ý nghĩa ngày này để biết thêm nét đẹp trong truyền thống văn hóa của người Việt.Sự tích ông Táo về trời
Thần Táo quân trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng được Việt hóa thành sự tích “Hai ông một bà”.
Sự tích bắt đầu rằng, Thị Nhi có chồng là Trọng Cao. Tuy ăn ở mặn nồng tha thiết với nhau, nhưng mãi không có con. Vì vậy, dần dà Trọng Cao hay kiếm chuyện dằn vặt vợ. Một hôm, chỉ vì một chuyện nhỏ, Trọng Cao gây thành chuyện lớn, đánh Thị Nhi và đuổi đi.
Thị Nhi bỏ nhà, lang thang đến một xứ khác và sau đó gặp Phạm Lang. Phải lòng nhau, hai người kết thành vợ chồng. Về phần Trọng Cao, sau khi nguôi giận thì vợ đã bỏ đi xa rồi. Day dứt và ân hận, người này lên đường tìm kiếm vợ.
Nhiều ngày đi tìm, hết gạo hết tiền, Trọng Cao phải làm kẻ ăn xin dọc đường. Cuối cùng, Trọng Cao tình cờ tìm xin ăn đúng nhà của Thị Nhi, đúng lúc Phạm Lang đi vắng. Thị Nhi sớm nhận ra người hành khất đúng là người chồng cũ. Nàng mời vào nhà, nấu cơm thiết đãi người xưa.
Đúng lúc đó, Phạm Lang trở về. Thị Nhi sợ chồng nghi oan, nên giấu Cao dưới đống rạ sau vườn. Chẳng may, Phạm Lang nổi lửa đốt đống rạ để lấy tro bón ruộng. Thấy lửa cháy, Thị Nhi hốt hoảng, lao mình vào cứu chồng cũ ra. Thấy vợ nhảy vào đống lửa, Phạm Lang thương vợ cũng nhảy theo. Cả ba đều chết trong đám lửa.
Thương tình 3 người sống có nghĩa có tình nên Ngọc Hoàng phong cho làm vua bếp. Theo đó, người chồng mới là Thổ Công trông coi việc trong bếp, người chồng cũ là Thổ Địa trông coi việc trong nhà, còn người vợ là Thổ Kỳ trông coi việc chợ búa.
Hàng năm, đúng vào ngày 23 tháng Chạp là ngày Táo quân lên chầu trời, báo cáo tất cả việc làm tốt và chưa tốt của các gia đình. Vì vậy vào ngày này, các gia đình thường làm mâm cơm để đưa tiễn Táo Quân chầu trời.
Ý nghĩa ngày ông Công ông Táo
Theo quan niệm của người Việt, không chỉ cai quản việc trong gia đình, các vị Táo còn ngăn cản sự xâm phạm của ma quỷ vào thổ cư, giữ bình yên cho mọi người trong nhà.
Vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm, Táo quân lại cưỡi cá chép hóa rồng lên Thiên đình báo cáo tất cả việc làm tốt và chưa tốt của con người trong một năm để Thiên đình định đoạt công tội, thưởng phạt phân minh cho tất cả loài người. Đến đêm Giao thừa, Táo quân mới trở lại trần gian để tiếp tục công việc trông coi bếp lửa gia đình.
Ngày ông Công ông Táo đã đi vào tiềm thức người Việt. Vào ngày này, người dân làm mâm cơm để bày tỏ lòng biết ơn với các vị thần. Đồng thời, đây cũng là dịp để người người, nhà nhà trở về sum họp, quây quần sau một năm làm ăn vất vả.
Trong mâm cúng, người Việt thường chuẩn bị thêm cá chép – khoảng 2 hoặc 3 con thả trong chậu nước, cúng cùng các đồ lễ khác. Sau khi cúng xong, người dân sẽ đem phóng sinh ở sông, ao, hồ… với ý nghĩa đưa ông Táo về trời. Bên cạnh đó, tục lệ phóng sinh cũng thể hiện sự nhân ái, từ bi của người Việt.
Cách bao sái ban thờ, rút chân nhang: Trước khi lau dọn bàn thờ, tỉa chân hương ngày ông Công ông Táo, các gia đình cần phải thắp hương và cúng khấn xin phép thần linh và tổ tiên để bao sái ban thờ: có thể có 1 chút lễ chay là hoa quả gói bánh nhỏ,có chén nước trong , bật đèn điện, thắp đèn dầu hoặc đèn nến và thắp 3 cây nhang hoặc 1 cây nhanh để xin phép. Bài khấn xin phép như sau: Bài khấn trước khi rút chân hương Con Nam Mô A Di Đà Phật (3 lần) Tín chủ con tên là: …………………………………. Cư ngụ tại địa chỉ:………………………………….. Hôm nay ngày….. tháng…… năm………..âm lịch, tín chủ con tự xét thấy bản thân mình chưa chu toàn nên để hương án có chút bụi bẩn, có chút chưa được tịnh tịnh, xanh yên và cũng là đến dịp lễ ông công ông táo về trầu trời báo cáo thiên đình tổng kết năm cũ chuẩn bị đón chào năm mới… Tín chủ xin kính cáo với các chư Vị (tùy theo bàn thờ đó thờ thần linh, hộ pháp, hay gia tiên…), chọn được ngày lành tháng tốt hôm nay xin cho phép tín chủ được sái tịnh để cho bàn thờ được trang nghiêm thanh tịnh, kính mong các chư vị chứng minh và gia hộ”. Mong các vị tạm ẩn tạm lánh, độ cho cho con lau dọn được khang trang mỹ hảo, cho hương án được an chính vị, cho âm phần được an yên, cho gia cư được lạc thổ. Cho cung tài không động, cung lộc không hao. Chúng con người trần mắt thịt, tội lỗi đầy thân, chỉ biết kính cẩn tâm thành nếu có gì si mê lầm lỡ kính xin được tha thứ bỏ quá đại xá cho. Con Nam Mô A Di Đà Phật (3 lần) Văn khấn lau dọn bàn thờ đúng chuẩn theo Văn khấn cổ truyền Con Nam Mô A Di Đà Phật (3 lần) Con xin tấu lạy Chín phương Trời, Mười phương chư Phật, chư Phật Mười phương Con xin tấu lạy vua cha Ngọc Hoàng thượng đế, Hoàng thiên hậu thổ, ngũ phương ngũ thổ, long mạch thổ, thần Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân. Tín chủ con là: ……………….. Ngụ tại:………………………………………. Con xin tấu lạy vong linh các cụ gia tiên cửu huyền thất tổ, bà tổ cô và các bà cô các đời, ông mãnh, cô bé đỏ, cậu bé đỏ dòng họ …. tại…… (địa chỉ nhà ở, quê). Hôm nay là ngày 23 tháng Chạp năm…….. , con xin phép được bao sái lại bàn thờ gia tiên để cho sạch sẽ để tiễn năm cũ, đón năm mới tới, mong chư vị Phật Thánh, các cụ gia tiên tiền tổ, bà tổ cô, ông mãnh, cô bé đỏ, cậu bé đỏ của họ … chấp thuận. Con Nam Mô A Di Đà Phật (3 lần) Sau hơn nửa tuần nhang thì bạn có thể tiến hành vệ sinh bát nhang và ban thờ. Văn khấn rút tỉa chân hương ban thờ Thần tài Con Nam Mô A Di Đà Phật (3 lần) Con xin tấu lạy 9 phương Trời, 10 phương chư Phật, chư Phật 10 phương. Con xin tấu lạy vua cha Ngọc Hoàng thượng đế, Hoàng thiên hậu thổ, ngũ phương ngũ thổ long mạch thổ thần đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân. Tín chủ con là:………………….. Ngụ tại:…………………………………. Con xin tấu lạy vong linh các cụ gia tiên cửu huyền thất tổ, bà tổ cô và các bà cô các đời, ông mãnh, cô bé đỏ, cậu bé đó dòng họ X. (họ nhà bạn là gì thì thêm vào) tại…… (nhà ở đâu, quê ở đâu thì thêm vào) Hôm nay là ngày … con xin phép được bao sái lại bàn thờ Thần tài để cho sạch sẽ để tiễn năm cũ, đón năm mới tới, mong chư vị Phật Thánh, các cụ gia tiên tiền tổ, bà tổ cô, ông mãnh, cô bé đỏ, cậu bé đỏ của họ X, chấp thuận. Con Nam Mô A Di Đà Phật (3 lần) sau khi đọc xong 3 bài khấn trên để rút chân nhang và làm sạch bát nhang ban thờ Dùng khăn mặt sạch lay sạch bằng khăn khô hết bùi bẩn của ban thờ và tàn hương dơi trước đó, lau bằng 1 khăn ướt và sau đó dùng khăn ướt sạch tẩm rượu gừng hoặc nước thơm hòa với nước trắng sạch để lau chùi ban thờ , bát hướng sau khi đã rút chân nhang xong, lau sạch ban thờ bằng khăn khô 1 lần nữa….các đồ thờ càn bụi bẩn quý vị có thể làm sạch bằng khăn như trên và đặt vào vị trí cũ…. sau khi hoàn thành việc bao sái, rút chân nhanh xong, quý vị tiến hành đặt lễ chay lễ mặn, tiền vàng gồm mũ ông công và các lễ kèm dưới hình dưới lên ban thờ, dót nước rượu đầy đủ, châm đèn điện , đèn dầu hoặc đèn nến…. nên nhang ( hương) và thắp hương đọc bài khấn sau đây thành tâm như ý…. hết hương hoặc hết 2/3 hương quý vị hóa vàng và có thể hạ lễ và làm sạch lại ban thờ 1 lần sau khi hạ lễ…. Cúng Thần Thổ Công , Gia tiên xong quý vị , sắp lễ vào 1 mâm sạch lễ chay mặn hoa tươi đèn nến rượu nước …. đầy đủ tại khu bếp nấu ở phòng bếp của gia đình và sau đó làm lễ tại bếp dâng thần táo quân tại bếp nhé.. VẮN KHẤN THỔ CÔNG VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỰ THẦN THỔ CÔNG GK VIỆT NAM CHIA SẺ VỚI QUÝ VỊ NHƯ SAU : Văn khấn thần Thổ Công Lễ tối thiểu gồm có:- Trái cây ngũ quả 1 lễ
- Hoa tươi : 9 bông hồng tốt nhất, có thể dùng hoa huệ hoặc hoa cúc….
- Hương(nhang): 1 bó
- Đèn cầy ( đèn nến): 2 ly
- Gạo, muối: 1 +1đĩa
- 1 bao thuốc lá + 1 máy lửa
- Trà gói: 1gói
- Thuốc lá 1 bao + 1 máy nửa
- Rượu: 1 chai ( 1 chén cũng đc)
- Nước: 1 chai lavi ( hoặc 3 trai)
- Bánh kẹo: 1 phần
- Trầu cau tươi:3 quả + 3 lá trầu
- Chè + bánh hoặc xôi :1 đĩa thành + 1 đĩa
- 1khoanh giò ( hoặc 1 con gà)
- có thể làm 1 mâm cơm canh
2) MŨ THỔ CÔNG
Mũ Thổ Công là một cỗ gồm ba chiếc: 1 mũ đàn bà và 2 mũ đàn ông không có hai cánh chuồn. Nếu thờ 3 chiếc là thờ đủ mũ cho ba vị thần còn nếu thờ 1 mũ thì đó là mũ Thổ Công.
Mũ được làm bằng giấy, mũ thường đi kèm với một chiếc áo và một đôi hia. Dưới mũ đặt 100 thoi vàng giấy.
Mũ, áo, hia mỗi năm một màu hợp với ngũ hành: Kim-Mộc-Thủy-Hỏa-Thổ (trắng-xanh-đen-đỏ-vàng) mỗi năm có một hành riêng, mỗi hành có một màu nhất định.
Năm có hành Kim: cúng mũ màu trắng.
Năm có hành Mộc: cúng mũ màu xanh.
Năm có hành Thủy: cúng mũ màu đen.
Năm có hành Hỏa: cúng mũ màu đỏ.
Năm có hành Thổ: cúng mũ màu vàng.
Cũng như bài vị Thổ Công, hàng năm mũ cũng được đem hóa vào ngày tết Táo quân và được thay cỗ mũ khác để thờ cho đến tết Táo quân năm sau.
3)CÚNG THỔ CÔNG
Cúng vào ngày giỗ Tết, Sóc Vọng. Có thể cúng chay hoặc mặn.
Trong ngày Sóc Vọng, ngày mồng Một, ngày Rằm, các gia đình thường cúng chay; đồ lễ gồm: giấy vàng, bạc, trầu, nước, hoa quả. Tuy vậy, cũng có gia đình cúng mặn có thêm các đồ: rượu, xôi, gà, chân giò….
Những khi làm lễ cúng Gia tiên, bao giờ cũng cúng Thổ Công trước. Khấn cầu sự phù hộ của Thổ Công cũng giống như khấn Gia tiên. Mặc dù gọi là cúng Thổ Công, nhưng khi cúng phải khấn đủ các Thần linh ghi trong bài vị.
4) TẾT THỔ CÔNG
Thổ Công là vị thần có nhiệm vụ ghi chép mọi việc tốt xấu xảy ra trong mỗi gia đình. Lễ cúng Thổ Công quan trọng nhất là ngày tết Táo quân vào ngày 23 tháng Chạp (còn gọi là tết ông Công).
Trong ngày lễ này, sau khi cúng xong, Thổ Công lên chầu Thượng Đế để báo cáo những điều tai nghe, mắt thấy ở trần thế mà mình đã ghi chép được. Còn các gia đình sẽ hóa vàng, mũ, áo, hia của năm trước đổ tro ra sống và phóng sinh cho con cá chép để cho ông cưỡi lên trời. (quan niệm dân gia cho rằng: cá chép sau khi được phóng sinh sẽ hóa thành rồng để cho ông Táo cưỡi.).
5) VĂN KHẤN THỔ CÔNG
Văn khấn Thổ Công sau đây được dùng cho cả năm tùy theo cúng vào lúc nào mà thay đổi ngày tháng cho phù hợp.
Văn khấn Thổ Công
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư phật mười phương.
– Kính lạy ngài Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, Ngũ phương Ngũ thổ, Phúc đức chính Thần.
– Con kính lạy các ngài Thần linh cai quản trong xứ này.
Tín chủ là………………………………………………………………
Ngụ tại………………………………………………………………….
Hôm nay là ngày……….tháng……..năm………………………….
Tín chủ con thành tâm sắm sửa hương, hoa, lễ vật, kim ngân, trà quả, bầy ra trước án. Đốt nén hương thơm kính mời: ngày Bản gia Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, ngài Bản gia Thổ Địa Long Mạch Tôn thần, ngài Bản gia Ngũ phương Ngũ thổ, Phúc đức chính Thần.
Cúi xin các Ngày thương xót tín chủ, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù trì tín chủ chúng con tòan gia an ninh khang thái, vạn sự tốt lành, gia đạo hưng long thịnh vượng, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xind dược phù hộ độ trì.
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
VĂN KHẤN THẦN TÁO QUÂN Ở BẾP :
Lễ tối thiểu gồm có:
- Trái cây ngũ quả 1 lễ
- Hoa tươi : 9 bông hồng tốt nhất, có thể dùng hoa huệ hoặc hoa cúc….
- Hương(nhang): 1 bó
- Đèn cầy ( đèn nến): 2 ly
- Gạo, muối: 1 +1đĩa
- 1 bao thuốc lá + 1 máy lửa
- Trà gói: 1gói
- Thuốc lá 1 bao + 1 máy nửa
- Rượu: 1 chai ( 1 chén cũng đc)
- Nước: 1 chai lavi ( hoặc 3 trai)
- Bánh kẹo: 1 phần
- Trầu cau tươi:3 quả + 3 lá trầu
- Chè + bánh hoặc xôi :1 đĩa thành + 1 đĩa
- 1khoanh giò ( 1 con gà)
- 3 con cá chép sống thả chậu nước sạch để mâm lễ hoặc đặt nên bàn
- có thể làm 1 mâm cơm canh
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương
Con kính lạy ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.
Tín chủ (chúng) con là: …
Ngụ tại: …
Hôm nay, ngày 23 tháng Chạp, tín chủ chúng con thành tâm sắp sửa hương hoa phẩm luật, xiêm hài áo mũ, kính dâng tôn thần. Thắp nén tâm hương tín chủ con thành tâm kính bái.
Chúng con kính mời ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân hiển linh trước án hưởng thụ lễ vật.
Cúi xin Tôn thần gia ân xá tội cho mọi lỗi lầm trong năm qua gia chủ chúng con sai phạm.
Xin Tôn thần ban phước lộc, phù hộ toàn gia chúng con, trai gái, già trẻ sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng, vạn sự tốt lành.
Chúng con lễ bạc tâm thành, kính lễ cầu xin, mong Tôn thần phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
NẾU NHÀ BẠN CÓ BAN THẦN TÀI (NẾU CÓ)
Bạn sẽ phải bao sái , rút chân hương và chuẩn bị 1 lễ dâng lễ ở ban thần và làm lễ tại ban thần tài nhé
Thần Tài là vị thần mang tài lộc cho gia đình nên người ta thường thờ vị thần này tại gia đình. Mỗi khi làm việc gì, gia chủ thường cầu khẩn Thần Tài. Người xưa thờ Thần Tài ở xó xỉnh xuất phát từ điển tích:
Bàn thờ Thần Tài tại gia
Khi thờ thần tại gia đình thì Thần Tài chỉ được lập bàn thờ ở những nơi xó xỉnh, góc nhà chứ không phải nơi sạch đẹp, trang trọng như bàn thờ Tổ tiên hay bàn thờ Thổ Công.
